Page 15 - LOCH UDAWANEJ NIEWIEDZY. Polityczność Policji, CBA i prokuratury.

w zależności od koniunktury na scenie politycznej. Jest to istotny element, który już teraz sygnalizuje, iż pojęcie to należy analizować na kilku płaszczyznach, uwzględniając w polu naszych rozważań jednostkę, grupę, społeczeństwo czy instytucję, ich wzajemne relacje w wymiarze politycznym i skutki zwrotnego sprzężenia zwrotnego. Skupmy się jednak na głównym założeniu tej definicji. Otóż autorzy dokonali redukcji pojęcia „apolityczności” bez świadomości operacji redukcji4, posługując się błędnymi, stereo- typowymi i niezweryfikowanymi dotychczas przesłankami, akcentującymi następującą implikację. Powiązano bowiem postawę obojętności jednostki wobec aktualnych za- gadnień politycznych z jej działaniem wyrażającym się w odrzuceniu udziału w życiu politycznym poprzez nieuczestniczenie w wyborach bądź referendum czy zaniechaniu działalności związanej z polityką5. Trafniejsze, w kontekście tego objaśnienia, byłoby użycie trybu warunkowego, który wskazywałby, iż przejawem obojętności w stosunku do zagadnień poruszanych na scenie politycznej, może być nieuczestniczenie w kon- stytucyjnie i ustawowo określonych formach aktywności politycznej. Czynienie zaś z tego przesłanki o charakterze bezwzględnym, prowadzi do błędnego utożsamiania apolityczności z absencją wyborczą. A nie ma nic bardziej mylnego. Oczywiście może być ona spowodowana przyjęciem postawy apolityczności, jednakże należy zwrócić uwagę, iż jest to jedna z ewentualności. Nieuczestniczenie w wyborach może być na- stępstwem także innych przesłanek, których w analizie tego zagadnienia, nie powinno się umniejszać na rzecz innych. Mogłoby mieć to jednak miejsce i wynikać z chęci stworzenia przejrzystej definicji tego pojęcia, lecz czy oznaczałoby to, że trafniejszej? Pozostawmy jednak tę kwestię, gdyż materia tego zagadnienia wykracza poza ramy tej pracy6. Warto jednak podkreślić, iż określone formy apolityczności mogą i impli- kują aktywność, a wręcz uczestnictwo w polityce. Ważna jest więc świadomość tego, iż „bierność lub aktywność jako korelat apolityczności skorelowana jest z kolei z oceną szans zmiany (naprawy) świata i własnego losu poprzez politykę”7.
Wyjaśnić w tym aspekcie należy także zasadność użycia słowa obojętność. Czy apolityczny znaczy obojętny? Otóż przypisanie dwóm tym słowom tożsamego ciężaru gatunkowego jest nieporozumieniem, obojętność bowiem jest formą wyrazu tej posta- wy, ale nie jedyną. Jest to pojęcie węższe i zawiera się w apolityczności. Ponadto jest to określony stosunek jednostki do rzeczywistości społecznej lub jej wycinka, mogący się objawić na każdym etapie ustosunkowywania się jej do niej. Jest to pewnego rodzaju wyraz zachodzącego w jednostce procesu. W tym kontekście warte podkreślenia jest także to, iż definicja ta narzuca postrzeganie obojętności w kategorii świadomości jednostki. Byłaby więc ona reakcją na to, co jest istotą polityki, jej przejawem,
4 Karwat M., Wykład z Metodologii pisania pracy doktorskiej, rok akademicki 2008/2009, 10 stycznia 2008 r. 5 Smolski R., Smolski M. i Stadtmuller E. (1999), Słownik encyklopedyczny. Edukacja obywatelska, Wrocław: Europa, s. 28. 6 Problematyka bierności politycznej została przeze mnie omówiona w rozdziale Pułapki i paradoksy pojęcia wyboru [w:] Ziółkowski J. (red. nacz.) (2013), Metafory i paradoksy polityki, Warszawa: Elipsa, s. 44 – 56.
7 Karwat M., Polityka i apolityczność [w:] Szyszkowska M. (red nauk.) (1991), Interpretacje polityki, Warszawa: ISP.PAN, s. 40.
13